COVİD Aşıları Karıştırılabilir mi? Birisini Olunca Diğerlerini Olma İmkanı Kalmıyor mu?

Bu sorunun cevabını araştırmacılar İngiltere’de aynı kişide iki farklı aşıyı kullanarak arayacaklar. Sürü immünitesini kazanabilmek için hangi aşı bulunursa onun olunup olunamayacağını cevaplamaya çalışacaklar.

Birçok coronavirüs aşısı iki doz halinde veriliyor. Araştırmada ilk doz olarak Oxford/AstraZeneca aşısı dozu verildikten 4 ya da 12 hafta sonra Pfizer aşısı ikinci doz olarak yapılacak. Şu günlerde başlanması beklenen çalışmada 820 gönüllüde, antikor cevabı ve bağışıklık için gerekli diğer bir hücre olan T hücre durumuna bakılacak. Bu yaklaşımın hastalıktan koruyup korumadığı sorusunun cevabı için çok daha büyük miktar gönüllü gerekeceği için araştırma bu şekilde planlanmış. Araştırmada kanda antikor ve T hücre seviyelerinin sık bakılması yanında, güvenli olup olmayacağına da bakılması isteniyor.

Bir virüse karşı iki farklı aşı kullanılmasına ‘’ heterologous prime-boost’’ kombinasyonu deniyor. Ebola virüs veya HIV karşıtı denenen aşılarda da kullanılan bir yaklaşım. COVİD için bugüne kadar denenmiş bir yaklaşım değil. Araştırma ile ilgili bilgi veren araştırmacılar, bu yaklaşımın aşılama programlarının fleksibilitesini arttıracağını düşünüyorlar. Oxford aşısı ile Rus Sputnik V aşısını da  aynı şekilde araştırmayı planlıyorlar. Farklı aşı karışımlarıyla, aşıların farklı güçlerinin kaynaştırılması ile virüse ve yeni virüs diye nitelenen varyantlara karşı etkinliğin artabileceğini öngörüyorlar. Zaten aynı aşıların iki dozda kullanılmasının, teorik olarak etkinliğinin azalabileceği söylendiği için, Rus Sputnik V aşısı iki dozunda farklı özellikler içeren bir aşı.

Moderna, Pfizer mRNA aşılarının kuvvetli antikor cevabı geliştirdikleri görülüyor. Ancak T hücre üzerinden bağışıklık geliştirmede Oxford aşısı daha başarılı görünüyor. Bu, T hücreleri virüsün enfekte ettiği hücreleri ortadan kaldırmakta başarılı oluyorlar. Farelerde yapılan bir araştırmada bu iki aşılı yaklaşımın, tek başına verilen aşıya göre daha iyi T hücre cevabı geliştirdiği görülmüş.

Araştırmacılar, bu araştırmanın ilk sonuçlarını yaz başında almayı hedefliyorlar ve diğer aşılar piyasaya geldikçe onları da, bu tip karma aşı çalışmalarında denemeyi hedefliyorlar.

Dr. Genco Yücel ne diyor?

Ülkemizde aşılama programı Sinovac şirketinin CoronaVac aşısı ile devam ederken, bu aşı hakkındaki kısıtlı bilgi ve diğer aşılar hakkında aldığımız iyi bilgiler bazı insanların ülkemizdeki aşılama programına şüpheyle bakmasına sebep oluyor. En sık sorulan soru da, şimdi olunan bu aşıdan sonra diğer aşılardan birini olma şansımızı kaybedip kaybetmeyeceğimiz.

Bu sorunun cevabının yukarıda bahsi geçen araştırma gibi araştırmalarla verileceğini, ve bunun hakkında bilimsel verimizin şimdi olmadığının altını çizerek, burada sorun olmasını beklemediğimi vurgulamalıyım. Komplo teorisyenlerinin her hangi bir veriye dayanmadan şimdi olunan bir aşı ile ileride başka aşıların olunamayacağını söylemelerinin hiçbir bilimsel kaynağı olmadığını da ilave edeyim.

Aşılama ile yapılan, virüsü, veya bir parçasını, hastalık oluşturmayacak şekilde vücuda tanıtıp, buna karşı bağışıklık sağlamamızdır. Bu sayede virüse yakalanırsak ciddi sorun yaşamadan atlatmayı sağlamaya ve belki de, bulaştırıcılığımızı önlemeye çalışıyoruz. Örneğin hastalık geçirenlerde bağışıklık gelişmesi, antikor oluşması, bir süre de olsa koruyucu etki yaratıyor ve bu insanlar bağışıklık kazanıyorlar. Bunun aşı olmaktan farklı olmadığını düşünürsek, bazı araştırmalardaki gibi, hastalık geçirenlerin aşılanması da, bir çeşit önce bir aşı sonra öbür aşı gibi düşünülebilir.

Bu araştırma bilim adamlarının, farklı bir maksatla da olsa bu tip kaygıları taşımadığı ve bunun avantajları olabileceğinin düşünüldüğünü gösterdiği için değerlidir. Belki de, iki farklı aşı olunamaması değil, mutlaka olunması gerektiği sonucuna varılacaktır.

Bence, şimdi olunan aşıyla, ileride diğerlerini olma şansımızı yitireceğimiz düşüncesini bir kenara bırakalım. Günümüzde virüs farklı ve daha kuvvetli bir tipe doğru değişirken, vakit kaybetmeden aşımızı olup, sürü bağışıklığı yolunda ilerlemeliyiz. Diğer aşıları da vakti geldiğinde 6-12 ay sonra önümüze geldiklerinde düşünürüz.