COVİD aşıları hastalığı bulaştırmayı engeller mi?

Pandemiyi kontrol etmek, ciddi hastalığı önlemek kadar, virüsün yayılmasını engelleyerek başarılabilir. Bugüne kadar yapılan aşı çalışmalarında başarı hep, hastalık gelişimini önlemek üzerinden değerlendirildi. Çalışmalar hemen hep şikayeti olan insan sayısını ölçerek, ve oranlara bakarak bildirildi. Aşılama programları virüs yayılmasını da önler mi? Sıkça sorulan bu soruya Nature dergisi bir yazıda, verileri yorumlayarak ve planlanan çalışmaları özetleyerek bugün nerede olduğumuzu anlatmış.Bu soruya cevabının çok zor olduğunu vurgulamış. Sebebi ise bunu bir bölgede hastalık oranının azalması ile cevap verilebileceğini, ancak bu azalmadan sert karantina önlemleri gibi şeylerin de sorumlu olabileceğini eklemiş.

İlk kanıt, hasta olmanın önlenmesinin yanında enfeksiyona yakalanmanın da önlenebilmesidir,. Yani, hiç bir hastalık belirtisi olmayanlarda enfeksiyon miktarının düşmesinin gösterilmesi olabilir. Moderna aşı çalışmasında  ilk dozdan sonra şikayetsiz enfeksiyon bulgusunda, plasebo olanlara göre 2/3 daha az test pozitifliği görülmesi, ve Oxford aşı çalışmasında aşı olduktan sonra her hafta örnek alınanlarda enfeksiyon varlığının yarı yarıya azalması bu yönde kanıtlar olabilir. Pfizer bundan sonra çalışmalarında aşı olanlarda rastgele testlerle enfeksiyona yakalanma oranına bakmayı planlıyor.

Diğer kanıt aşı olanlarda, hastalığı bulaştırma oranının azalması olabilir. İsrail’de bir grup araştırmacı aşı olanlarda ‘’ virüs yükü’’ denen bir konuya eğiliyorlar. Virüs yükü kişilerde virüs miktarına denk geliyor. Virüs miktarı arttıkça bulaştırıcılık ta artıyor. Araştırmacılar aşı olan ve hastalığa yakalanan küçük bir grupta, aşı olmayan ve hastalananlara kıyasla virüs yükünde belirgin azalma saptamışlar. Aynı gözlemi Oxford grubu da yapmış.

Üçüncü kanıtı araştırmacılar aşı olanların çevresindeki insanlarda enfeksiyon miktarlarının değişip değişmediğinde arıyorlar. İngiltere’de yapılan bir çalışmada araştırmacılar sağlık çalışanları ve yakınlarında SARS CoV-2 antikor miktarı ve mRNA düzeyini pandemi başında Nisan-Ağustos arasında ölçmüşler. Aynı çalışan ve yakınlarını aşılama sonrasında da test etmeyi planlıyorlar. Eski sonuçlara göre fark ile aşının bulaşmayı azaltabileceğini görmeyi umuyorlar.

Son olarak araştırmacılar, Brezilya’da Serrana şehrinde, ülkemizde de kullanılan Sinovac aşısı yaygın kullanımı ile aşı oalan sayısı arttıkça olmayanlarda da infeksiyon miktarının düşüşünü araştıracaklar.

Dr. Genco Yücel ne diyor?

Bütün bu düşünce ve araştırmaların ortak hedefi aşılamanın bulaşmayı da azalttığını görmek veya göstermek. Aşıların bu etkisini de görürsek bu pandeminin süratle bitirilebileceğinin işareti olacaktır.

Benim tahminim bunun zaten böyle olduğudur.