COVİD Aşısında Dünya Piyasasında Durum Ne?

Genellikle zengin ülkelerin dünyadaki aşıların çoğunu satın aldığını görüyoruz. Yaklaşık 7.25 milyar doz aşı önden siparişle veya üretim sonrası satın alınırken, dünyada en çok satın alan ülke 1.5 milyar doz ile Hindistan’dır. ABD yaklaşık 1 milyar doz aşı satın almış durumda. ABD nüfusu yaklaşık 330 milyon iken Hindistan’da nüfus 1.3 milyar civarında odluğunu düşününce nüfus başına düşen aşı farkı ortadadır. Ülkemiz ise Çin menşeili Sinovac firmasının CoronaVac aşısından 50 milyon doz ile dünya aşı pazarının yaklaşık %0.7’sini sipariş etmiş durumdadır.

COVAX gibi global, hükümetler ve firmaları bir araya getiren, Bill ve Melinda Gates vakfı gibi kuruluşlar tarafından da desteklenen, aşıların dünyada en çok ihtiyaç duyan özellikle fakir ülkelere de eşit dağıtılmasını hedefleyen organizasyon ise yaklaşık 700 milyon doz aşıya sahip durumdadır. Bu dünya aşı pazarının yaklaşık %9.7’sine denk geliyor.

Zengin batılı ülkeler aşı alımında, mali güçlerini kullanırken, Brezilya, Hindistan gibi ülkeler üretimde sürecinde, yüksek üretim kapasiteleri ile yer aldıkları için, bu güçlerini pazarlıklarında kullanıyorlar. Düşük gelir sahibi ülkeler de bir araya gelip güçlerini birleştirmeye çalışıyorlar. Örneğin, Afrika Birliği, Afrika ülkelerini bir araya getirip finansal güçlerini ve üretim kapasitelerini arttırarak aşı pazarından pay almayı hedefliyor.

Aşı firma satışlarına gelince, en popüler olan Oxford/AstraZeneca aşısı,  bugüne kadar 2.5 milyar doz aşı satmış durumdadır. Hindistan, ve ABD’ye 500’er milyon, Avrupa Ülkelerine ise 400 milyon doz satılmış. İyi sonuçları büyük bir heyecan ile açıklanan Pfizer ve Moderna ise dozlarının henüz %10’undan azını satmış durumdalar. Pfizer’in aşı doz başına yaklaşık 20 ABD doları fiyatla satış yaptığı düşünüldüğünde yaklaşık 13 milyar dolarlık bir gelir elde ettiği tahmin ediliyor. Aşı sonuçları henüz ilan edilmeyen ABD bazlı Novavax ise en çok aşı satan ikinci firma toplam 1.3 milyar doz satmış durumdadır.