‘’Long’’ Uzun-COVİD Nedir? Ne Sıklıkta ve Nasıl Görülmektedir?

COVİD hastaları haftalar içinde iyileşirken, bir kısmında bir aydan uzun süre sonrasında da bir takım şikayetler görülüyor. ‘’Long’’ uzun-COVİD denen bu durumla ilgili, ABD’de FAIR Health isimli, bağımsız kar amacı gütmeyen ve sağlık alanında maliyet ve sigorta üzerinde çalışan ulusal bir şirket verilerini yayınladı. Veriler bir çok farklı şirket ve sigorta planlarından elde edildi. Sigortasız kişilerin verileri değerlendirmede bulunmuyordu.

Şirket Şubat-Aralık 2020 arası, COVİD tanısı alan yaklaşık 2 milyon kişide, bu durumu değerlendirmiş. Geçmişten gelen böbrek, akciğer, kalp problemi, kanser gibi ciddi hastalığı olanlar analize alınmamış. Hastaların yaklaşık ¼’ünde uzun COVİD düşündüren durumlar görülmüş. Hastaneye yatırılanlarda bu oran %50’ye çıkarken, hafif şikayetlerle geçirenlerde %27, şikayetsiz geçirenlerde ise %19 olarak tespit edilmiş. En sık görülen durumlar; ağrı, nefes alma güçlüğü, kolesterol yüksekliği, yorgunluk, halsizlik ve hipertansiyon imiş. 18 yaş altında ağrı ve nefes almada güçlük ön plana çıkarken, arkasından barsak problemleri geliyormuş. Kalpte etkilenme en çok 20-30 yaş grubunda görülmüş. Hastalarda psikolojik sorunlar ayrı değerlendirildiğinde, anksiyete veya heyecan ile depresyon en sık rastlanan durumlar imiş. Bir çok hastada yeni tikler de gelişmiş.

Hastalığı ağır geçirenlerde 1 aydan daha uzun süre sonra ölüm riski 46 kat daha fazla imiş. Taburcu olanların %0.5’i ise 1 aydan fazla süre sonra ölmüşler.

Dr. Genco Yücel Ne Diyor?

Bu datalar bilimsel bir araştırmadan ziyade, sigorta şirketlerine yapılan başvurular üzerinden olduğu için gerçek hayat verilerini daha iyi yansıtıyor olabilir. Bugüne kadar ‘’Long’’ COVİD üzerine araştırmalar hastanelerde takip edilen hastalar ağırlıklı  yapılmış olduğu için, buradaki rakamlar daha farklı görünebilir. Sonuçta fark olsa da, ‘’Long’’ COVİD’in gerçek bir sorun olduğu ve tüm hastaların ¼’ünde, hastalığı ağır geçirenlerin ise neredeyse yarısında görülüyor.

Bugüne kadar, ağırlıkla yorgunluk, halsizlik, baş ağrısı, koku ve tat kaybı ve hatta beyinde pusluluk hali gibi uzun süren şikayetler, nefes darlığı, göğüs ağrısı ve çarpıntı gibi sorunlarla sık sık karşılaştım. Bu araştırmadaki gibi yeni gelişen panik, depresyon gibi durumlarda hastalar gördüm. O yüzden bu bulgular beni şaşırtmıyor.

Hastalıktan iyileştikten aylar sonrasına kadar devam eden bu sorunların uzun vadeli etkilerini bilmiyoruz. Yaklaşık 1 yıl önce hastalık geçirip hastanede yatan ve sonrasında tamamen iyileşen bir hastam, hala eskisi gibi dikkatini toplayamadığını, zaman zaman çok basit şeyleri dahi hatırlayamadığını söylüyor. Virüsün yarattığı psikolojik etki kadar, beyin hücrelerine de girebilmesi sonucunda bu tip etkileri görüyor olabiliriz. Raporda da, bu şikayetlerin virüsün yarattığı direk hasardan kaynaklanabileceği ve toparlanmanın çok uzayabileceğinden bahsedilmiş.

Beni en çok rahatsız eden, hastalığın uzun süren bu etkilerinin nasıl devam edeceğini bilmememizdir. Günümüzde sebebini bilmediğimiz, ama, küçük veya gençken geçirilen sıradan bir enfeksiyon sonrası ileri yaşlarda ortaya çıktığını düşündüğümüz hastalıklar mevcuttur. Senelerce ortaya çıkan sorunlardan küçük iken geçirilen bir soğuk algınlığını sorumlu tutmak ve bunu kanıtlamak çok zordur. ‘’Long’’ COVİD diye isimlendirilen bu durumun da, özellikle çocuklarda böyle bir soruna götürebileceği, bugünden 20-30 sene sonra garip sorunlar çıkabileceği beni endişelendirmektedir.

Kendimizi, kendimiz kadar çocuklarımızı korumak için  aşılanmalıyız. Umarım en kısa sürede bazı diğer dünya ülkelerinde olduğu gibi, aşılama yaşı daha genç yaşlara, örneğin, 12 yaşa kadar düşer. COVİD hastalığının şimdiki ve gelecekteki etkilerine bir duvar örmemiz için aşılanalım. Yakınlarımızın, sıraları geldiğinde çocuklarımızın da, aşılanmalarını sağlayalım.